Diastase of diastema en parodontitis bij het paard

Parodontitis

Parodontitis of parodontose is een aandoening van de steunweefsels rondom de tanden en/of kiezen (tandvlees, tandkassen in het kaakbot en de parodontale ligamenten waarmee de elementen in het bot vast zitten). Parodontitis wordt veroorzaakt door micro-organismen welke infectie en ontsteking veroorzaken. De aandoening kan in verschillende stadia qua ernst verdeeld worden. Indien de ontsteking niet op tijd behandeld wordt veroorzaakt deze pijn in de mond. Paarden gaan uit hun mond stinken en gaan moeilijker eten. Vaak worden van het hooi of kuil proppen gemaakt welke in de stal te vinden zijn.

Bij paarden wordt parodontitis voornamelijk secundair veroorzaakt door afwijkende slijtage van kiezen en de aanwezigheid van diastemata.

Diastase of diastema bij het paard

Een diastase is een (nauw) spleetje tussen twee tanden of kiezen waar voedsel tussen gaat zitten tijdens het kauwen en zich ophoopt. Aanwezige bacteriën beginnen dit voedsel te fermenteren en er ontstaat een ontstekingsreactie waardoor tandvlees zich terugtrekt en er ‘pockets’ ontstaan. Diastemata worden bij het paard vaker gezien tussen de kiezen van de onderkaak.

Bij jonge paarden worden diastasen regelmatig gezien doordat de kiezen nog niet allemaal door zijn gekomen of volledig tegen elkaar aan staan, daarnaast kan er zich gedurende de wisselperiode, tijdens het loskomen van doppen, voedsel ophopen tussen kiezen en pijnlijke ontsteking veroorzaken. Door de pijn wordt voedsel (met name kuilgras) na een aantal kauwbewegingen als een sigaarvormige prop uitgespuugd. Paarden krijgen te weinig voedingsstoffen binnen en vermageren.

Door een afwijkende slijtage ontstaan er hoogte en druk verschillen tussen de kiezen van de boven -en onderkaak. Hierdoor kunnen kiezen uit rij komen te staan (te veel naar binnen of buiten geplaatst), of iets uit elkaar gedrukt worden. Voedsel (met name kuilgras) kan zich dan tussen de gevormde spleetjes op gaan hopen en ontsteking veroorzaken.

Behandeling van een diastase bij het paard

Parodontitis wordt allereerst behandeld door het gebit goed te balanceren en de diastase bij een paard en mogelijk gevormde pockets schoon te maken. Spleetjes worden met speciale instrumentjes (dentale picks en tangetjes schoongemaakt en met water schoongespoeld. Soms zijn paarden zo pijnlijk dat het toepassen van een lokale -of geleidingsanesthesie noodzakelijk is om de behandeling uit te kunnen voeren.

Indien nodig kunnen diastemata met een 3mm dik freesje worden geopend zodat voedsel hier niet meer tussen blijft zitten. Het openen van de spleetjes moet altijd gebeuren onder begeleiding van een dentale spiegel of tandcamera om de kans op beschadiging van de kiezen (bijvoorbeeld het openen van een wortelkanaal) te minimaliseren.

Na grondig schoon spoelen, desinfecteren en eventueel openen, kunnen de diastasen bij een paard ook nog tijdelijk worden opgevuld met een siliconen vulling. De vulling zorgt ervoor dat voedsel na behandeling niet meteen weer in het ontstoken gebied terecht komt zodat het tandvlees de tijd heeft om te genezen. In plaats van tijdelijke vullingen kan er ook voor gekozen worden de mond dagelijks met water te spoelen. Na behandeling kan de patiënt gedurende een aantal dagen op ontstekingsremmers gezet worden.

Een belangrijk onderdeel van de behandeling is een tijdelijke aanpassing van het rantsoen. Allereerst moet kuilgras gedurende het helingsproces vermeden worden. De beste resultaten worden behaald door patiënten eerst 2 weken op een vezelrijk zacht voer (geweekte bietenpulp) te zetten. Na 2 weken mag er dan weer langzaam hooi bijgevoerd worden en als dit goed gaat eventueel weer wat kuilgras. Ook weidegang is na behandeling een goede optie omdat zacht gras vaak makkelijker wordt opgenomen.

In extreme gevallen is de parodontitis in een ver gevorderd stadium en is de enige oplossing extractie van de pijnlijke tand of kies. Dit is zeker het geval wanneer deze beweeglijk is.